„Kolekcje królów polskich" – konferencja naukowa z pokazem towarzyszącym "Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie"
Konferencja naukowa „Kolekcje królów polskich", która odbędzie się w dniach 11–12 grudnia 2023 r., została przygotowana w ramach obchodów jubileuszu 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Wydarzeniu towarzyszy pokaz kilku dzieł sztuki europejskiej powstałych w XVII wieku, których tematyka oscyluje wokół zagadnień ówczesnych kolekcji i kolekcjonerstwa. Pokaz "Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie" będzie dostępny w Galerii Arcydzieł od 12 grudnia 2023 r. do 8 marca 2024 r.
Podczas konferencji w Zamku Królewskim w Warszawie badacze i badaczki różnych dziedzin podejmą następujące zagadnienia: tendencje kolekcjonerskie i mechanizmy tworzenia zbiorów przez polskich monarchów, losy zbiorów królów polskich, kolekcje królewskie a współczesne muzea, symboliczne znaczenie kolekcji królewskich.
Kolekcjonerstwo monarsze jest specyficzną odmianą zbieractwa. To właśnie królewskie kolekcje często wyznaczały trendy zbierackie danej epoki. Wyjątkowe były motywy kolekcjonerstwa monarszego. Jednym z nich było umiłowanie sztuki, które realizowało się w ramach szeroko rozumianego mecenatu artystycznego, w tym rozpościerania patronatu nad artystami. Należy pamiętać, że w przypadku monarchów umiłowanie sztuki niekoniecznie związane było ze znawstwem w tej dziedzinie. Zatrudniali oni agentów, którzy wybierali obiekty do kolekcji bądź doradzali zakup konkretnych dzieł, oraz kustoszy zbiorów. Drugim, istotniejszym motywem kolekcjonerstwa monarszego było jednak budowanie prestiżu – osobistego prestiżu władcy, a w szerszym kontekście – dynastii, a nawet państwa. Tak więc kolekcjonerstwo monarsze miało znaczenie symboliczne jako atrybut władzy zwierzchniej, manifestacja bogactwa i pozycji.
Obecnie pozostałości kolekcji królów polskich są przechowywane w krajowych muzeach -rezydencjach bądź muzeach o innym charakterze. Można również znaleźć polonika o proweniencji królewskiej w zagranicznych zbiorach muzealnych i, co ważne, pojawiają się one także na rynku sztuki. Stale dąży się do odtwarzania kolekcji królów polskich. Zjawiska te generują potrzebę ciągłych badań proweniencyjnych oraz stawiają przed badaczami i muzealnikami wyzwania natury wystawienniczej zarówno w zakresie stałych ekspozycji, jak i wystaw czasowych, odzwierciedlających obecny stan badań w tym zakresie.
Konferencji towarzyszą dwa wydarzenia: pokaz malarstwa zatytułowany „Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie", dostępny w ramach biletu do Galerii Arcydzieł od 12 grudnia 2023 do 8 marca 2024, oraz zaprezentowana 12 grudnia internetowa baza poloników Instytutu Polonika. Partnerem konferencji jest Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Eksponowane na pokazie „Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie" dzieła pochodzą ze zbiorów: Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Muzeum Sztuki im. Bohdana i Warwary Chanenków w Kijowie. Tematyka prezentowanych obrazów nawiązuje do zagadnień ówczesnych kolekcji i kolekcjonerstwa. Siedemnasty wiek, z którego pochodzą dzieła zgromadzone na pokazie, to okres, kiedy wszystko, co rzadkie i osobliwe, budziło zainteresowanie, to wówczas tworzono zbiory dzieł sztuki określane jako kunstkamery i gabinety osobliwości zwane wunderkamerami. W ówczesnych kolekcjach gromadzono naturalia, obiekty sztuki, aparaty naukowe oraz przedmioty egzotyczne. Zbiory te miały odzwierciedlać ówczesny stan wiedzy, były swoistym pomniejszeniem wszechświata, mikrokosmosem.
Kurator pokazu: dr Magdalena Białonowska
